Sevdiklerimize dair her şey...

Ergenlik Değerlendirmesi

Ergenlik nedir?

Ergenlik insan bedeninde üreme işlevinin sağlanması ile sonuçlanan bir dizi değişikliğin gerçekleştiği bir büyüme ve gelişme evresidir.

Ergenlik boyunca bedende ne gibi değişiklikler olur?

Her iki cinste ortak olarak boy büyümesi hızlanır. Bu durum hem büyüme hormonu hem de cins hormonlarının artışına bağlıdır. Ergenliğin sonlarında her iki cinste de bulunan (kızlarda fazla, erkeklerde az) östrojen hormonunun etkisiyle kemiklerin büyüme uçları kapanarak boy büyümesi durur.

Kız ve erkeklerde farklı özellikleri olan beden yapılarına dönüşüm gerçekleşir. Kızlarda yağ dokusu, erkeklerde kas dokusu artar.

Koltukaltı ve pubik bölge (dış genital organla karın alt bölümü arasında yer alan üçgen alan) kıllanması gerçekleşir. Erişkin tipi ter kokusu başlar. Saç ve ciltte yağ bezlerinin gelişmesi olumsuz beslenme ve hijyen koşullarının da etkisiyle akneye yol açabilir. Bu değişiklikler esas olarak böbreküstü bezinden salgılanan Dehidroepiandrosteron (DHEA) hormonunun etkisiyle gerçekleşir.

Ortaklaşa "gonad" adı verilen, kızlardaki karşılığı over, erkeklerdeki karşılığı testis olan yumurtalıklar gelişir. Kızlarda östrojen ve progesteron, erkeklerde testosteron hormonlarının düzeyleri artar. Her iki cinsin yumurtalıklarında germ hücresi adı verilen, üremeyi sağlayan hücreler gelişir. Bu değişiklikleri başlatan her iki cinste hipofiz denen beynin alt yüzüne bitişik fındık büyüklüğündeki organın salgıladığı LH ve FSH hormonlarıdır. Bu hormonların ergenlik döneminde neden arttığı henüz tam olarak aydınlatılamamıştır. Sonuç olarak kızlarda meme dokusu büyür ve şekillenir, adet görme başlar. Erkeklerin penis ve skrotum yapısı büyür, kas dokusu artar, sesi kalınlaşır, beden kıllanması artar, yüz kıllanması gelişir.

Doktorlar ergenliği nasıl değerlendirir?

Kızlarda gerçek ergenliğin başlamasının ilk bulgusu meme tomurcuklanmasıdır. Kahverengi meme ucu ve haresinin altında küçük bir beze gibi ele gelen bu tomurcuk erken aşamadır. Karşıdan bakıldığında yeni oluşmuş meme hissi veren dönem bir sonrakidir, normal şeklini almamış ama öne doğru kabarıklığı artmış dönem bunu izler ve normal meme şeklini aldığında hacmi küçükse de son evreye gelmiştir. Adet genellikle bu son aşama veya bir önceki aşamada beklenir ve bu ortalama ilk tomurcuklanmadan iki yıl sonradır. Koltukaltı ve pubik kıllanma da bu arada, nadiren de memeden önce başlar ve bunun adet başlamasının habercisi olarak kabul edilmesi doğru değildir.

Erkeklerde dışarıdan anlaşılan hiç bir belirti yokken testislerin 4 mililitreye ulaşması uzman tarafından anlaşılabilen bir ilk işarettir. Bu, küçük-orta boy bir zeytin boyutu gibidir. Pubik ve koltukaltı kıllanması bazen aynı anda gelişebilir.

Gelişimin erken veya geç olması nedir?

İlk meme tomurcuklanmasının 8 yaşından önce görüldüğü kız çocukları, testis hacmi 9 yaşından önce 4 mililitreyi bulan erkek çocukları, yine 8-9 yaşından önce koltukaltı ve/veya pubik kıllanması başlayan kız ve erkek çocukları erken ergenlik yapabilecek hastalıklar yönünden bir uzmana danışmalıdır.

İlk meme tomurcuklanmasının 12,5 yaşında hala görülmediği veya 15 yaşına rağmen adet görmeyen kız çocukları, testis hacmi 13,5 yaşına rağmen hala 4 mililitreyi bulmayan erkek çocukları, yine 13-14 yaşına rağmen koltukaltı ve/veya pubik kıllanması başlamayan kız ve erkek çocukları geç ergenlik yapabilecek hastalıklar yönünden bir uzmana danışmalıdır.

Prof. Dr. İlknur Arslanoğlu

Bu yazıyı paylaş

Yazar

Uzm. Dr. Erdem Uzunoğlu

Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı

1992 senesinde temel tıp eğitimimi İstanbul Tıp Fakültesi’nde (Çapa) tamamladıktan sonra Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Ana Bilim Dalı’nı kazanarak 1997’de ihtisasımı tamamladım. 1997-1999 yılları arasında İstanbul Harp Akademileri’ndeki askerlik vazifemi tamamladığımdan beri Pediatri Uzmanı olarak çalışmaktayım. 2008 senesinden beridir de İstanbul Pediatri Merkezi‘nde hasta kabul ediyorum.

İlgili Yazılar

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir


linkedin facebook pinterest youtube rss twitter instagram facebook-blank rss-blank linkedin-blank pinterest youtube twitter instagram