Sevdiklerimize dair her şey...

Dil gelişimi, konuşma bozuklukları ve konuşma terapisi

Bu kez konuğumuz ülkemizin önde gelen konuşma terapistlerinden Özlem Akgün Bilgili. Kendisi bizimle konuşma bozuklukları ve konuşma terapisi konularında bilgilerini paylaşıyor. Konuşma terapisi kimlere yapılır, konuşma terapisini kim yapar? Hangi yaşlarda ve hangi durumlarda konuşma terapisi yapılır? sorularınıza cevap bulacağınızı umuyoruz

Dil ve Konuşma Terapisti Kimdir?

Dil ve konuşma terapisti, dil, konuşma ve yutma sorunu olan çocukları ve yetişkinleri değerlendirmek ve tedavi etmek amacı ile yüksek lisans/doktora düzeyinde bu alanda eğitim almış meslek uzmanıdır.

Dil ve Konuşma Terapisi Nedir?

Dil ve konuşma terapisi; anatomik, fizyolojik, nörolojik, zihinsel, psikolojik, gelişimsel bozuklulara bağlı olarak ortaya çıkan çeşitli konuşma problemlerinin, dil edinimindeki gecikmelerin veya belli bir nedeni olmayan yanlış öğrenme ve pekiştirilmeyle gelişebilen dil edinimindeki gecikme ve konuşma problemlerinin düzeltilme sürecidir.

Dil ve Konuşma Terapisi Hangi Yaşlarda Yapılır?

Her yaşta konuşma terapisi yapmak mümkündür. Ancak, problemin nedenine bağlı olarak kişinin bulunduğu yaşta konuşma terapisinden göreceği fayda ve çalışma süresi değişebilir. Örneğin artikülasyon bozuklukları (bazı sesleri düzgün üretememe) her yaşta düzeltilebilir ancak terapi süresi çocuklardakinden biraz uzun olabilir. Otizm gibi bir nedene bağlı olarak hiç konuşmayan bir çocuğa ise ergenlik döneminden sonra konuşma öğretilemeyebilir. Yine de iletişim becerilerinin geliştirilmesine yönelik alternatif-destekleyici yöntemlerle konuşma terapisi yapılabilir.

Gecikmiş Dil ve Konuşma Bozuklukları

Otizm, spastisite (CP), dudak damak yarıklığı, zeka geriliği, özgün dil bozukluğu, işitme engeli, disleksi, öğrenme güçlüğü, nedeni bilinmeyen, olumsuz çevre koşulları gibi sebeplerden ötürü çocuğun alıcı ve ifade edici dil becerilerinin yaşından beklenen düzeyde gelişme göstermemesidir. Konuşma gecikmesi konusu için linki tıklayınız

Artikülasyon (sesiletim) ve Fonolojik (sesbilgisel) Bozukluklar

Seslerin, hecelerin ya da sözcüklerin yanlış üretilmesidir. Örn; “sarı” yerine “tarı” “ekmek” yerine “etmek” , “portakal” yerine “porkatal” vb. Terapide çocuğa/yetişkine hangi kaslarını nasıl kullanması gerektiği konusunda pratik yaptırılır. Çocuklarda, terapinin evde tekrarlanabilmesi için çocuğun ebeveynlerinden birine bu çalışmalar gösterilir. Çalışmaların tek ebeveyn ile evde her gün tekrarlanması terapiden kısa sürede sonuç alınmasını sağlar. Öğretilen teknikleri terapisti izlememiş olan başka bir yetişkinin (çocuğun bakıcısı, akrabaları, okul öğretmeni vb) uygulamaya çalışması ise istenmeyen sonuçlar doğurabildiğinden kesinlikle önerilmemektedir. Çocuk ses çıkarmayı öğrendikten sonra, genelleme aşamasında ise çocuğun çevresindeki tüm yetişkinlerden önerilen şekilde yardım etmeleri istenir.

Kekemelik ve Diğer Akıcılık Sorunları

Konuşmanın akıcılığı ve ritminin, duraklamalar, tekrarlar, uzatmalarla ve bazen bunlara eşlik eden beden hareketleriyle kesintiye uğramasıdır. Erken çocukluk döneminde başlayan kekemelik bozuklukları genellikle değişken bir seyir izler. Çocuğun konuşmasındaki takılmalar zaman zaman artar zaman zaman azılır ve hatta birçok çocukta tamamen geçtiği dönemler olur. Kekemelikteki bu dalgalanma ve değişkenlik çocuğu kez ebeveynlerin kafasını karıştırır ve aile beklemek ya da bir uzmana başvurmak konusunda kararsız kalabilir. Genellikle ebeveynler kekemeliğin iyice şiddetlendiği dönemde çocuğu bir uzmana götürme eğilimi gösterirler. Bu konuda yapılacak en doğru şey, çocuğun konuşmasında bir farklılık sezinlediklerinde vakit kaybetmeden bir dil ve konuşma terapistine başvurup, çocuğun kekemeliğinin tipi, şiddeti ve derecesine ilişkin bilgi almak, daha da önemlisi bu dönemde çok mühim olan çevresel düzenlemelere ilişkin uzmandan bilgi alıp, çocuğu takip etmek yönünde olmalıdır. Ergenlik ve yetişkinlik döneminde ise, kişiyi terapi alması yönünde zorlamamak, bu konuda ikna etmeye çalışmamak, kendi istediği zamanda bir konuşma terapisti ile çalışabileceğine ilişkin bilgi vermek yönünde olmalıdır.

Ses Bozuklukları

Çocuklarda görülen ses bozuklukları, çok sık / uzun süren ağlamalar, çok yüksek sesle konuma, sert konuşma alışkanlıkları, bağırarak istek bildirme davranışları gibi nedenlerle oluşan ses teli lezyonlarına bağlı olan ses kısıklıklarıdır. Dört yaşından küçük çocuklarda görülen ses bozukluklarında davranış terapisi için psikoloğa gidilmesinde fayda vardır. Dört yaşından büyük çocuklarda konuşma terapisi yapılabilir. Ergenlik döneminde, özellikle erkek çocuklarda görülen ses bozuklukları ise, hızlı büyümeye adapte olamayan çocuklarda ortaya çıkabilmektedir ve bir ya da iki seansta düzeltilebilmektedir. Düzeltilmemesi durumda bu çocuklar tüm hayatları boyunca olgunlaşmamış, çocuk-erkek sesi arasındaki “çatlak” sesi kullanmaya devam edebilmekte ve bunun sonucunda psikolojik sorunlar yaşayabilmektedirler. Yetişkinlik dönemdeki ses bozuklukları ise, ses hijyenine dikkat etmeme, reflü, kötü ve yanlış ses kullanımından ortaya çıkabilmektedir.

Bu yazıyı paylaş

Yazar

Özlem Akgün Bilgili

Uzman Dil ve Konuşma Terapisti

Özlem Akgün Bilgili, 1978 yılında İstanbul’da doğmuş, 2000 yılında İstanbul Üniversitesi Psikoloji Lisans Programı’nı tamamlamıştır. Lisans eğitimi süresince Türkan Sabancı Görme Engelliler İlköğretim Okulunun anasınıfı ve hazırlık sınıflarında, çeşitli yuvalarda, rehabilitasyon merkezlerinde, Bakırköy Ruh ve Sinir Hastalıkları Hastanesinde staj yapmıştır. “Erken Müdahale Projesi” kapsamında 2 yaşındaki görme engelli bir bebeğe bir yıl süre ile haftalık ev çalışması yürütmüştür. Zihinsel Engelliler Derneği “Küçük Adımlar Eğitim Programı” kapsamında CP ve zihin engelli bir çocuk ile 1 yıllık aile eğitim çalışması yapmıştır. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Psikoloji Bölümünce, 17 Ağustos 1999 Marmara depremi ardından başlatılan 6 ay süren “Depremzedelere Psikolojik Yardım” çalışmalarında görev almıştır. Mezun olduktan sonra Özel Doğuş Spastik Çocuklar Rehabilitasyon Merkez’inde psikolog olarak 3 yıl çalışmıştır. 2005 yılında, Eskişehir Anadolu Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dil ve Konuşma Bozuklukları Yüksek Lisans Programı’nı tamamlayarak “Dil ve Konuşma Bozuklukları Uzmanı” ünvanını almıştır. Yurt içinde ve yurt dışında dil ve konuşma bozuklukları ile ilgili çeşitli seminer ve kongrelere katılmış, poster sunuları yapmıştır. 2006 senesinden itibaren, uzman psikolog ve rehber öğretmenlere yönelik dil ve konuşma bozukluklarıyla ilgili eğitimler vermektedir. Çeşitli gazete, dergi ve internet sitelerinde konuşma bozukluklarına ilişkin makaleleri yayınlanmıştır. 2005 yılında ENT Center Kulak Burun Boğaz Merkezinde “Ses ve Konuşma Bozuklukları Ünitesi”ni kurmuş ve çalışmalarına devam etmiştir. 2013 Ocak ayından itibaren de kurucusu olduğu Monomente Dil, Konuşma & Bireysel Gelişim, Eğitim ve Danışmanlık Merkezi’nde çalışmalarına devam etmektedir. Özellikle ilgilendiği konular; gecikmiş dil ve konuşma bozuklukları, çocuk ve yetişkinlerdeki akıcılık bozuklukları (kekemelik, takifemi), işitme engellilerde konuşma bozuklukları, ses bozuklukları, ve artikülasyon bozukluklarıdır. Evli ve bir çocuk annesidir.

İlgili Yazılar

Dr. Erdem Uzunoğlu için bir yanıt yazın Yanıtı iptal et

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir


4 comments on “Dil gelişimi, konuşma bozuklukları ve konuşma terapisi”

  1. Merhaba;

    26.09.2016 doğumlu Yusuf Kaan isminde bir oğlum var. Genel olarak sağlık durumunda hiç bir sorun olmamasına karşın Bir kaç kelimenin dışında henüz konuşamıyor. Bu konuda nasıl yardımcı olabilirsiniz ve süreç nasıl ilerliyor.

    Teşekkür ederim , Ali Kemal YILMAZ

    1. Ali Kemal Bey Merhaba,
      Konuşması oldukça gecikmiş yavrunun... Bu konuda BURADAN yardım etmek olanaksız maalesef... Coronavirüs salgını hafifler hafiflemez bir gelişim nörolojisi uzmanı, çocuk psikiyatristi ve konuşma terapisti görerek gecikme sebebinin ne olduğunun araştırılıp ona göre tedavi planlanmasını öneririm

  2. İyi akşamlar benim 8 yaşında bir oğlum var. Sağlık hiçbir sorunu yok ama bazı harfleri çıkaramıyor psikiyatride gittik ama yine aynı ne yapmalıyım

    1. Merhaba, maalesef sorunuzu tam olarak anlayamadım... Bu durum için psikiyatriye gitme sebebinizi de çözemedim... Çıkaramadığı sesler neler mesela? Bazı harfleri telaffuz edemiyorsa eğer; İstanbul'da bir konuşma terapisti önerebilirim size.

linkedin facebook pinterest youtube rss twitter instagram facebook-blank rss-blank linkedin-blank pinterest youtube twitter instagram