Toksoplazma bir parazit, toxoplazmozis de onun yaptığı parazit hastalığıdır. Toksoplazmozu yapan parazit T. gondii adındadır ve hastalık çok değişik belirtilerle seyredebilir.
Toksoplazma doğada farklı hayvanlarda farklı biyolojik şekillerde bulunur. Burada ayrıntıya girmeyi gereksiz bulduğumuz için sadece kedi bağırsağında ookist formunun bulunduğunu ve dışkı ile atılıp bulaşabildiğini söylemekle yetineceğiz. Parazit işte bu kistlerle bulaşır. O kistler ılık ve nemli toprakta çok uzun süre canlı kalabilirler. Bulaşma da çeşitli yollarla olur:
- Ağız yoluyla bulaşma: Pis etler veya kist ile bulaşmış sineklerle: Kist içeren kedi dışkısına konan sinek, oradan uçup ete veya diğer besinlere konar; bunu da iyi pişirmeden insanlar yerse bulaşma gerçekleşir.
- Plasenta yoluyla bulaşma: Hasta olan annenin kanındaki parazit, plasenta ile bebeğe geçer ve doğumsal toxoplazmoz yapar.
- Diğer yollar: Kan, kan ürünleri, balgam vs ile.
Doğumsal Toksoplazmoz
Bebek sağlıklı doğup sonra hastalık belirtileri gösterebilir veya hastalık belirtileri ile doğabilir.
Tamamen sağlıklı görünümde doğan bebekte aylar, yıllar sonra yavaş yavaş epilepsi, hidrosefali, sağırlık, şaşılık, korioretinit(bir göz iltihabı çeşidi), ortaya çıkabilir.
Bebek hastalık belirtileri ile de doğabilir. Ateş, sarılık, havale, beyinde kalsiyum çökmeleri, iki taraflı korioretinit, miyokardit (kalp kası iltihabı), solunum güçlüğü, böbrek yetmezliği, trombosit hücre sayısında azalmalar ve kanamalar ile anemi görülebilir. Ölüm oranı yüksektir.
Edinsel toksoplazmoz
Genellikle belirtisizdir ancak belirtili klinik seyir nadir fakat her yaşta görülebilir. Lokal lenf bezi büyümesi en sık görülen klinik seyir şekildir. Ancak yaygın lnef bezi şişmeleri, kas ağrısı, döküntü, korioretinit ve pnömoni de yapabilir.
Oküler toksoplazma (Göz toksoplazması)
Hem doğumsal hem edinsel olabilir. Küçük bebeklerde ve yenidoğandaki oküler toxoplazma doğumsaldır. Büyük çocuk ve erişkindeki toxoplazma ise edinsel kabul edilmektedir. Gözün retina adı verilen damarlı tabakasında iltihap, göz içi kanamalar ve körlüğe neden olabilir.
Tanı
En güvenli testler antikor testleridir. Sabin-Feldman boya testi ve antikor testleri ile kesin tanıya gidilebilir.
Tedavi
Primetamin ve sülfodiyazin adlı ilaçlar tek tek veya birlikte kullanılabilir. Ayrıca trimetoprim-sülfomehoxazol, spiramisin ve klindamisin de kullanılan ilaçlar arasındadır.
Korunma
Etin iyi pişirilerek yenmesi çok önemlidir. Besin hijyenine dikkat edilmeli kedilerin ıslahı ve aşılanması sağlanmalı, böceklerle yeterince savaşılmalıdır.
Gebeliğin birinci trimestrinde anne adayında aktif enfeksiyon saptanırsa tıbbi kürtaj gerekebilir (Doktorunuza danışınız)