İnflamatuar bağırsak hastalığı demek bağırsakların kronik iltihabı ile giden hastalıklar anlamına gelir İnflamatuar bağırsak hastalıkları denen bu hastalık grubunun iki üyesinden biri Crohn hastalığı diğeri de kolitis ülserozadır. Bu yazıda Crohn hastalığını açıklamaya çalışacağız.
Crohn Hastalığı Nedir?
İlk defa 1932 yılında Amerikalı gastroenterolog Bernard Crohn tarafından tanımlandığı için hastalık onun soyadı ile anılmaktadır. Crohn klasik tıbbi ifadeyle sindirim sisteminin ağızdan anüse kadar tümünü etkileyebilen bir hastalıktır. En sık etkilediği yerler ise ince bağırsakların son kısımları ile kalın bağırsakların başlangıç kısımlarıdır. Etkilediği bölgelerde kronik irritasyon ve şişme yapar. Etkilenen bölgede bağırsak cidarında kalınlaşma ve iltihap, mukozanın iç yüzünde de aft benzeri yaralar vardır. En çok 15-30 yaş arası ergen ve genç erişkinlerde görülür.
Crohnda etkilenen bağırsak duvarının tüm katları içten dışa tamamen tutulmaktadır.
Bağırsak iç yüzündeki ülserler bağırsak mukozası derinliklerine kadar işler.
Bağırsakların sindirilmiş gıdaları emme kapasitesi azalır, emilim bozuklukları ortaya çıkar.
Bağırsakların iç yüzünden başlayan ülserler cidar boyunca ilerleyip bağırsağı delip komşu dokularla bağlantı kurmak sureti ile füstüllere neden olmaktadır. Özellikle kalın bağırsağın son kısmı ile anüs arasında ortaya çıkan füstüller (perianal fistüller) Crohn için tipiktir. Ayrıca mesaneye, vajinaya açılan bağırsak fistülleri de görülebilmektedir. Bu fistüllerden dışkı veya cerahat çıkışı olabilmektedir.
Crohn hastalığının nedenleri nelerdir?
Hastalığın kesin nedeni tam bilinmemektedir. Genetik alt yapı, hatalı beslenme ve toksik maddelere maruz kalma başta olmak üzere çevresel etmenler, giderek öneminin daha fazla olduğu anlaşılan bağırsak florası bozuklukları (antibiyotikler, şekerli gıdalar, gıda intoleransları vs), immün sistemin bu etmenlerle bozulması, vs. hepsi bir arada bu hastalığın ortaya çıkmasında rol oynamaktadırlar.
Crohn hastalığının belirtileri nelerdir?
Crohn hastalığının bağırsak tutulumuna bağlı belirtileri:
- Tekrarlayan ishaller (dışkıda kan çıkabilir de çıkmayabilir de, ayrıca mukus vardır) ve karın ağrıları, ateş
- Bulantı, kusma
- Kilo kaybı
- Kansızlık, solukluk, iştahsızlık, beslenme bozuklukları
- Ağızda aftlar, makatta çıkıntılar ve fistül oluşumu
Bağırsak dışı belirti ve bulgular da olmaktadır:
- Göz belirtileri: Gözün ön tarafının iltihaplanmasına (buna uveitis denir) bağlı belirtiler; görmede bulanıklık, ağrı, ışık hassasiyeti
- Safra yollarında taş oluşumu
- Eklem iltihapları: Otoimmün bir hastalık olan Crohn’da otoimmün bir başka hastalık olan romatoid artrit benzeri tablo olabilir. Artritler (eklem iltihabı) ve entezitler (kasların kemiklere tutunduğu yerde iltihaba bağlı hassasiyet, ağrı) en sık görülen tablodur. En sık diz, kalça, bilek ve dirsekler gibi büyük eklemler tutulmaktadır. İkinci sıklıkla el parmak kemikleri tutulumu olur.
- Deri bulguları: Eritema nodosum adlı lezyonlar, piyoderma gangrenozum denen iltihaplı yaralar çıkabilir.
- Kan bulguları: En sık demir, B12 ve folik asit eksikliğine bağlı anemiler; otoimmün hemolitik anemi denen alyuvarlara karşı antikor oluşumu ve alyuvarların erimesi ile seyreden durumlar ortaya çıkar.
Crohn hastalığında tanı nasıl konur?
Yukarıdaki belirtileri olan hastada Crohn hastalığından şüphe edilirse kan, dışkı testleri ve filmler çekilip kesin tanı için endoskopi gerekecektir. Gastroduodenoskopi ve veya kolonoskopi ile yapılan gözlemler ve alınan biyopsiyle kesin tanı konur
Crohn hastalığının tedavisi nasıl olur?
Batı tıbbında bu güne kadar Crohn’un kesin şifa sağlayıcı bir tedavisi yoktu ancak fonksiyonel tıp uzmanları tarafından birçok otoimmün hastalıkta olduğu gibi Crohn’da da artık çok başarılı sonuçlar alınmaktadır.
Şimdiki bilgilerimizle öncelikle yaşam tarzı değişikliği, diyetler, stres yönetimi, eksik vitaminlerin tamamlanması, immün sistemi baskılayan ve modüle eden ilaçlar ile hastalık remisyonda tutulmaya çalışılmaktadır.
