Sondalı İdrar Filmi (VCUG)

Nedir?

Kişi idrarını yaparken (voiding) mesane (cysto) ve böbreği mesaneye bağlayan yolun (uretero) röntgen filminin (graphy) alınmasıdır.

Nasıl yapılır?

İdrar yolundan ince hortum(sonda) mesaneye yerleştirilir. Mesane ilaçlı suyla doldurulur. Hesaplanan mesane hacmine erişildiğinde ve idrar yaparken film çekilir.

Ne görülür?

İdrar torbası duvar düzeni, idrar yapma sırasında idrar yolu, böbreklere idrar geri gidiyor ise (vesikoüreteral reflü, VUR, böbreğe kaçak) mesane-böbrek yolu (üreter) ve böbrek içi idrar yolu( pelvikalisiel sistem) görüntülenir.

Kaçak niye olur?

İdrar yolu (üreter) idrar torbasının duvarı içinde eğimli şekilde bir yol giderek mesaneye açılır. Mesane dolduğunda idrar torbasının iç ve dış cidarları arasında sıkışan yol idrarın geri gidişine izin vermez. Bu yol yapısal olarak kısa olduğunda reflü oluşabilir.

Peki acır mı?

Sonda takılırken

Kızlar genelde hafif bir idrar yapma hissi dışında bir şey fark etmez. Erkeklerde bu his daha fazladır ve işlem yapılırken idrar yapmamak için kendini kastığı takdirde rahatsızlık verecek seviyeye ulaşabilir.

Mesane dolumu sonrası

Kaçak varsa genellikle ağrı duyarlar, ancak bu rahatsızlık çocuk kendi idrarını yaparken duyduğundan fazla değildir.

Çocuk uyutularak mı yapılır?

1-3,5 yaş döneminde burnundan sakinleştirici verilerek korku baskılanır. Bu dönem sonrası çocuğun davranışı belirleyici olur. Sakinleştirici ilacın etkisi 10-20 dakika içinde başlar. Çocuğun bilinci yerindedir. Etki yaklaşık 2 saat sürer ve yapılan işlemi unutturmak gibi bir etkisi de vardır. Denge bozulduğundan etki geçinceye kadar gözetimde bulunulmalıdır. Nadiren (<%10) ilacın etkisinin geçme sürecinde huzursuzluk şikâyeti almaktayız.

Ne kadar sürer?

İşlem süresi geniş oranda hastaya (idrar yapma) bağlı olmakla birlikte sakinleştirici verilmiş bir çocukta ortalama yarım saat.

Ya kızlık zarı?

Normal şartlarda sondanın zarla bir ilgisi yoktur, idrar yolu vajinanın önündedir. Anormal şartlarda (sonda vajinaya sokulursa) sonda zarın ortasındaki delikten geçer. Yani normal ve anormal şartlarda bir şey olmaz.

Ama çocuk radyasyon alıyor!

“Çekimler dijital röntgen ile yapıldığında, 0-8 yaş arasındaki çocukların aldığı toplam radyasyon dozu 80-150 milirad civarındadır. Bir yıl içerisinde doğadan alınan radyasyon miktarı ise 1000- 1500 milirad civarındadır. Bu nedenler ile film sırasında alınan radyasyon çok önemli sayılmamaktadır.”

Yukarıda ki paragraf Prof. Dr. Ahmet Nevzat Nayır‘ın sitesinden alınmıştır ve endişeyi gidermek için yeterlidir. Konuya özel ilgi duyuyor iseniz buradan okumaya devam edebilirsiniz.

Tıpta radyasyon düşük veya yüksek dozda kullanılır.

Düşük doza örnek olarak röntgen filmleri ve tomografiler gösterilebilir. Yüksek doza örnek radyoterapi seanslarıdır. Koroner bilgisayarlı tomografi ise düşük yüksek doz sınırında yer alır. Düşük doz radyasyon bazılarına (radyasyon fizikçileri arasında savunan oranı %96) göre zararsızdır ve bir eşik değere kadar zarar vermez. Buna dayanak düşük radyasyonlu bölgelerde yaşayanların sağlığının farklı olmadığı, hatta hücre tamir mekanizmalarının uyarımı sonucu daha iyi olduğu yolundaki gözlemlerdir. Zarar verir diyenler ise skolastik etkiden bahsederler, yani radyasyon her dozda aynı etkiyi (hastalığı) yapar, doz artışı etkinin ortaya çıkma olasılığını arttırır, örneğin lösemi oluşumu. Radyolojik görüntülemede ALARA (As Low As Reasonably Achievable) prensibi geçerlidir, yani çekimin kaliteyi fazla bozmadan mümkün olan en düşük dozda yapılması. VCUG sırasında yarı iletken dedektörlü dijital cihazların kullanılması x-ışın dozunda 3-4 katlık bir azalma sağlamaktadır.

Dr. Erdem TONGUÇ
Radyoloji Uzmanı

Çözüm Radyoloji Merkezi

0212 5856198 / 05358808645