Sevdiklerimize dair her şey...

Çocuklarda Çinko Kullanımı

Çocuklarda Çinko Kullanımı

Çinko Nedir?

Çinko, insan vücudunda birçok organ ve dokuda bulunan bağışıklık sistemi, dokuların bütünlüğü ve büyüme için gerekli bir elementtir. Vücutta enerji metabolizmasında görevli 100’den fazla enzimin de yapı ve fonksiyonunda da görevlidir.

Tıp literatüründe ilk kez 1960’lı yıllarda çinko eksikliğine bağlı hastalık tablosu tanımlanmıştır. 1974’te Amerikan Ulusal Bilimler Akademisi tarafından çinkonun besinsel gerekliliği kabul edilmiştir.

Bu yazıda çinko hakkında genel bilgi verip eksikliği konusunda bilgi vermeye çalışacağız.

Et kuruyemiş, peynir ve tahıllar doğal çinko kaynaklarıdır.

Çinkonun Görevleri

  • Karaciğerde birçok enzimde bulunur.
  • Akyuvarlarda karbondioksit değişiminde rol alır.
  • Gıdalarla alınıp bağırsaklara gelen proteinlerin hidrolizinde (hazmedilmesinde) rol alır.
  • Bağışıklık sisteminde antikor üretimi, lökosit fonksiyonları vs’ de rol alır.
  • Kemik, kas hücreleri, karaciğer, alyuvar ve akyuvarlarda bulunup gençlerin dokularında daha yüksek miktardadır.

Çinko Eksikliği Nedenleri

Çinkodan fakir gıdaların alınması sonucunda çinko eksikliği ortaya çıkar. Tıp literatüründe çinko eksikliğine bağlı olarak ağır boy kısalığı, cinsiyet hormonu yetmezliği, ciltte kuruma ve sertleşme, karaciğer ve dalak büyümesi, zekâ geriliği, toprak yeme ile anemi bulgularını taşıyan ilk vaka 1961’de İran’da tanımlanmıştır. Daha sonra giderek daha fazla sayıda benzer vaka saptanmıştır. Bu vakaların ortak özelliği et ve hayvansal gıdaları yetersiz almaları ve çok fazla ekmek tüketmeleriydi.

Normalde et ve peyniri yeteri kadar tüketen kişilerin çinko eksikliği göstermeyeceği düşünülmelidir. Oysa ülkemizde toraklarda da çinko eksikliği vardır. F. Eyüpoğlu ve arkadaşları Türkiye topraklarını temsilen 1511 değişik bölgeden farklı toprak örneğini incelemiş ve %49.83’ünde çinko eksikliği saptamıştır. Çinko eksikliğinin en fazla olduğu 5 il sırası ile Van (%94,7), Burdur (%94,1), Tunceli (%92,3), Erzurum (%88,3) ve Uşak’tır. (87,5).

Peki toprakta çinko eksikliği olursa ne olur? O toprakta yetişen bitkiler de çinkodan fakir olur, bu bitkileri yiyen hayvanlarda da çinko eksikliği olduğu için bu hayvanların eti, sütü vs ile beslenen insanlarda da çinko eksikliği olacaktır.

Bağırsaklardan çinko emiliminin doğuştan bozuk olduğu bir hastalık akrodermatitis entropatikadır. Bu hastalık genetik geçişlidir (Çekinik genlerle geçer) Akraba evliliğinin fazla olduğu ülkemizde çekinik genler fazladır ve hastalık da akraba evliliğinin ürünü olan çocuklarda daha fazla görülür.

Çinko eksikliği belirtileri

Kansızlık

Çoğu anemik vakada demir ile birlikte çinko da eksiktir.

Bağışıklık sistemi zayıflar

Çinko T lenfositlerinin fonksiyonunda ve “doğal katil” hücreler denen bağışıklık sisteminin önemli bir hücre çeşidinin çalışmasında etkilidir. Bundan dolayı çinko eksikliğinde enfeksiyonlara eğilim artar. Bağışıklığınızı doğal yollarla güçlendirmek için şu yazıdan yararlanabilirsiniz

Boy uzama hızı azalır.


Çinkonun tedavide kullanımı

Grip ve soğuk algınlığının tedavisinde çinko içeren şurupların hastalık şiddetinin azalttığı bilinmektedir.

Çinkonun tekrarlayan enfeksiyonları olan çocuklarda enfeksiyon sayı ve sıklığını azalttığı gösterilmiştir.

Akut ve kronik ishal tedavisinde çinko kullanılması başarıyla sonuçlanmıştır.

Zatürre tedavisinde de antibiyotiğe ek olarak çinko kullanılmış ve olumlu sonuçlar bildirilmiştir.

Düşük doğum tartılı yenidoğanlarda çinko takviyesi ile büyümede hızlanma sağlandığı görülmüştür.

Bangladeş’in fakir semtlerinde doğan bebeklere 1-6 ay arasında rutin çinko takviyesi yapıldığında hastalanma ve bebek ölüm hızında azalma olduğu, büyüme hızlarının arttığı ve hatta ishal ile solunum yolu enfeksiyonları sıklığının azaldığı saptanmıştır.

Çinkonun uzun süre kullanımında bakır eksikliği olabileceği akıldan çıkarılmamalıdır. Uzun süre çinko kullanımında her 10 mg çinko için 1 mg bakır takviyesi yapılmalıdır.

Bu yazıyı paylaş

Yazar

Uzm. Dr. Erdem Uzunoğlu

Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı

1992 senesinde temel tıp eğitimimi İstanbul Tıp Fakültesi’nde (Çapa) tamamladıktan sonra Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Ana Bilim Dalı’nı kazanarak 1997’de ihtisasımı tamamladım. 1997-1999 yılları arasında İstanbul Harp Akademileri’ndeki askerlik vazifemi tamamladığımdan beri Pediatri Uzmanı olarak çalışmaktayım. 2008 senesinden beridir de İstanbul Pediatri Merkezi‘nde hasta kabul ediyorum.

İlgili Yazılar

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir


27 comments on “Çocuklarda Çinko Kullanımı”

  1. Hocam 1/5 yaşında oğlum var 2 şişe zinko şurup kullandı kullanmadan önce infuzenda b ve c sini geçirdi üç sefer havale geçirdi çocuk nöroloji uzmanı zinko yazdı birakalimi devam edelimi

    1. Merhaba,
      Çinko eksikliği iiçin 2 şişe çinko kullandıysanız yeterlidir diye düşünüyorum ama en doğrusu 2 kutu sonrası 1-2 ay ara verip şu corona salgını da bittikten sonra bir sabah aç karna kan çinko düzeyine baktırmak iyi olur diye düşünüyorum

  2. Hocm oğlum 2. 5 yaşında ve hıç yemek yemiyor. Neredeyse aç geziyor. Zorlamıyorum bellı saatlerde ailece oturuyoruz sofraya ama hep tok hep tok. Bende netten araştırmayı dedım çinko eksıklıgıne kadar geldım. Malum vırus nedeniyle Dr a gidemiyorum. Sizce çinko takviyesi almalı mı? Ne kadar ve nasıl? Teşekkürler

    1. Cansu Hanım merhaba, iştahsızlık o kadar çok farklı nedenlerden olabilen bir durum ki... Çinko eksikliği olasılığı bunlardan birisi sadcece... Bnece kullanmanızda hiç sakınca yok 1 ay kadar günde 1 kez tok karna verin bakalım, bu arada hiç ısrar etmeyin ve yemek yemezse aç kalarak bedelini ödemesine izin de verin ama...

      1. Merhaba Erdem bey benim oğlumda iştahsızlık var nerdeyse gün içinde hiç bir şey yemiyor uyurken biberonla mama veriyorum.15 haziranda doktora gittik nutrizing şurup verdi kullandık biraz olsun etkisini gördük ilacımız bitti sokağa çıkma yasağında alamadık 2 günlük ara oldu tekrar vermeye devam etmelimiyiz bide çinko şuruplarının dişlerde leke yapma olasılığı nedir.Şimdiden Teşekkür ederim.

      2. Merhaba Zuhal Hanım,
        Çinko şurupları dişlerde lekelenme yapmaz ... senede 1-2 kutudan fazla kullanılmaması gerekir... Bebeğin yaşını yazmamışsınız ama 2 yaş civarı olduğunu düşünerek cevap verirsek: İştahsızlığa yönelik olarak yapacağınız şey nedenini tespit etmek olsun: Biberona yüklendi ise biberonu kesin, yemek yerse ödül olarak azıcık mama verin (fazlası da bu kez hem yemek hem mama bir arada kilo yapacaktır)

  3. İyi çalışmalar hocam. 7 yaşındaki oğlum neredeyse 1 yildir dudak üst lerinde sivilce Gibi yaralar çıkıyor ve iz kaliyo iyilesmiyor 4~5 ay önce cilt doktoru zinko verdi 1 şişe kullandık birazcık sondu gibi oldu ama 15 gündür yine eskisinden çok daha fazla dudak üstünde yaralari cikmaya başladı ve tirnaklarında beyaz lekeler olusmaya başladı. Oglum ayni zamanda cp li ve bobrek tasi da düşürdü en son kalsiyum atilimimiz yuksek çıkmıştı gerekirse ilac baslanacakti 2 ay bekleyelim birdahaki tahlildede ayni cikarsa ilac baslariz denmişti ama malum covid 19 dan dolayı gidemiyoruz .zinko alıp tekrar baslayayimmi ne onerirsiniz .teşekkürler.

    1. Merhaba,
      Bütün bu belirtilerin SADECE çinko eksikliği ile ilgili olduğunu sanmıyorum... ama gene de 1 defa daha kullanmakta sakınca olacağını sanmıyorum...

  4. Merhaba Erdem Bey, oğlum 7 yaşında tırnaklarında çatlamalar ve enine kırılmalar oluyor. Özellikle işaret ve baş parmağı tırnaklarında. Ayaklarında da özellikle baş parmağında da aynı şekilde. Çinko eksikliği yapar mı? Kan tahlili yaptırmadan şu dönemde kullanırsam sakıncalı olur mu? Korona nedeniyle evden çıkmadığımız için d vitamini veriyorum, günde 10 damla. Çinko konusunda nasıl hareket etmeliyim bilemedim. Teşekkürler.

    1. Merhaba, Tırnaklarda enine çatlamalar tamamen yapısal da olabilir D vitamini eksikliği çok fazla ve uzun sürerse olabilir; çinko eksikliğinden de kaynaklanabilir... Çinko kullanmanızda sakınca yok... Günde 15 mg çinko içeren şuruplardan (eczaneye sorabilirsiniz) içmesinde sakınca yoktur

    1. Merhaba,
      Bence kullanılabilir ama miligramı fazla gelip karın ağrısı yapmasın? Şurup tercih etmek daha doğru olur

  5. İyi akşamlar hocam.Oğlum 8 yaşında geçen yıl 1.5 şişe kadar çinko kullandı.2 kez ürtiker geçirdi ve 2 kez bundan dolayı ağızdan ampul kortizon aldı.1 yılda 13 kilo aldı.Uzun zaman kabızlık yaşadı.Yeni düzene giriyor.Çinkodan mi,kortixondan mi Bu kadar büyüme gelişme oldu?.Kilosunu atar mi ?Bu kilolar yerleşir mi ?

    1. Merhaba Berna Hanım,
      Çinkonun ürtikere neden olacağına pek ihtimal vermiyorum,
      2 doz kortizon yılda 13 kilo ağırlık artışı yan etki de yapmamalıdır; ayrıca içtiği çinko miktarı da topu topu 1.5 şişe... Beslenmesinde karbohidratı (yani makarna, özellike pilav, unlu gıdalar ve şekerli meyveler) azaltıp sebzeyi arttırırsanız, proteini (et ve yumurta) devam ederseniz bir de hareketini arttırırsanız kilonun kalıcı olmamasını sağlarsınız... ancak yemeğe devam ederse ve sınır koymazsanız sonu obezite...

    2. Berna Hanım Merhaba,
      Bence 2 şişe çinko da 2 doz kortizon da bu kadar kilo yapmaz; kortizon 15 gün aralıksız ve tam doz kullanılmaya başlanınca yavaş yavaş kilo yapıyor... Bence yediği şeylerin hem miktarına hem de içeriğine dikkat edin. Makarna pilav patates muz ve fazla meyve (hele hele pandemi döneminde eve kapanıp can sıkıntısından çok yiyen çocuklarda) çok kilo yapıyor... Yeşilliği fazla tutun (sebze yemekleri ve salatalar), proteini azaltmayın, büyüme çağında bu sefer kaş yapalım derken göz çıkarmayalım

  6. Hocam merhaba bu Corona döneminde sizlere çok çok teşekkür ediyorum 3 ve 5 yaşında iki oğlum var büyük oğlum oldu olası istahsiz önceden de kansızlık tedavisi gördük bu donemde doktora gitmeye korkuyoruz şuan gerçekten aç geziyor ve boy uzaması yorum yapmak bana düşmez ama dışarıdan gelenler görünce hep aynı buyumemis falan diyorlar şöyle bı bakınca bnde bir degisiklik görmüyorum takviye edici gıda olarak çinko aldım ama daha kullanmadım sizce versem bir sikinti olur mu hem gelişimi için hemde bağışıklık sistemi için şimdiden teşekkürler hocam Allah sizleri başımızdan eksik etmesin su zor zamanlarımızda

    1. Merhaba Ebru Hanım,
      son 3-5 ayda pantolon paçalarında hiç mi kısalma olmadı acaba? Bu arada D vitamini de alıyorlar mı? D vitamini eksikliği de (şu ara hiç evden çıkmamadan kaynaklı) büyümeyi ve iştahı olumsuz etkilemiş olabilir... Kansızlıkları var mı bilemiyoruz ama eğer kansızlık varsa tek başına D vitamini yetmez... Çinko şurubu kullanmanızda sakınca olmaz... günde 1 kez öğlen saati 15 mg çinko tok karna... ama her ikisine de 2 ay boyunca günde 1000'er ünite D vitamini de verin (1000 ünitelikleri eczaneden sorabilirsiniz) ... bir ara da tam kan sayımlarını yaptırın

  7. Hocam 13 aylik bi kizim var emmiyo ama yemekte yediremiyorum ne versem ici kalkiyor istahi yok kilo almiyor boyuda cok uzun degil neyapacagimi bilmiyorum dis cikartti ondan dedim cikti yine ayni

    1. Bu durum uzun zamandan beri varsa gelişme geriliği ortaya çıkması olasılığı var onun için mutlaka bir kan sayımı idrar tahlili Demir ve vitamin düzeyine bakılması iyi olur.

  8. Merhaba hocam kizim 5 yasinda frencit olduğunu söyledi doktor buna rağmen zinco surup verdi oni veriyorum ama herhangi bu konuda bilgi sahibi değilim ilk defa veriyorum cunki gelişimini gerilermi bilgilendirmenizi rica ederim tesekurler

    1. Merhaba, çinko özellikle büyüme geriliği olanlarda da kullanılan bir şuruptur, gelişimini olumsuz etkilemez

  9. Merhaba hocam 15 aylik kizim var zinco sürüp kullanıyor fakat ne kadar tok da olsa suupdan sonra birşeyler yemek istiyor versem mi vermesemmi diye düşünüyorum

    1. Çinko şurubu uzun süre kullananız gereksiz sizin durumunuzda anladığım kadarıyla... sizde sorun doymama demek ki...sakın fazla yedirip obez olmasına izin vermeyin; salatalık, lahana, kırmızı biber, marul göbeği gibi şeylerle midesinin dolu kalmasını sağlayın

  10. Hocam merhaba benim kızım bir yaşında 8 kilo hiç yemek yemiyor elini ayaklarını tutup bişeyler izleterek yediriyorum ama yinede hep aglayarak yiyiyor ilk başlarda çok kiloluydu 4 ay ay boyunca emziremiyordum sadece beşikte sallıyordum tam uyuya kalacakkrn yeni sütü tutuyordu şimdi süt içiy or ama yemek yemıor birde hocam cok aşırı aglayan Bi bebek cok çaresizim ne yapabilirim cok teşekkürler

    1. Merhaba,
      ellerini ayaklarını tutup bir şeyleri zleterek yedirmek tam bir işkencedir, ona da size de... aç kalmasına kendi kendisine yemesine fırsat vermiş olup olmadığınızı bilemiyorum ama 1-2 gün boyunca bağrınıza taş basıp yemezse kendi haline bırakmalısınız... bu arada kan testleri vitaminleri de normalse hiç zorlamayın ve MUTLAKA mutlaka pedagogla görüşün

  11. Merhaba hocam kızım 9 yasında çok iştahsız ve uyku problemı var yani erken uyutmak zor oluyor kızım cilt problemide var dedı kuruyor pul pul olup dökülüyor dermatoloji dr ıhtıyozıs dedı boyu ve kılosu yaşıtlarına göre alt sınırda ne önerirsiniz hangi test ve tahlılerı yapmalıyım bunun sebebini öğrenmem için ve hangı bölüme götürmelıyım yardımcı olursanız çok sevınırız teşekkür ederim sağlıkla kalın

    1. Merhaba, boy kısalığı ile cilt problemi varsa mutlaka çöliyak hastalık taraması yapılsın; tam kan, demir, ferritin, IgA, Antiendomisium IgG ve IgA ve antidokutransglutaminazı, B12, folik asit ve biotin bakılsın

linkedin facebook pinterest youtube rss twitter instagram facebook-blank rss-blank linkedin-blank pinterest youtube twitter instagram